Günümüzde sosyal medya, sadece bilgi paylaşımı değil, aynı zamanda sosyal kabulün ve onaylanmanın bir sahnesi haline geldi. Bir fotoğraf paylaşmak, bir düşünceyi dile getirmek ya da bir başarıyı göstermek artık yalnızca ifade biçimi değil; onaylanma ihtiyacının dijital dışavurumu.
Peki neden sosyal medyada onaylanmak bu kadar önemli hale geldi? Bu yazıda, sosyal medya ile insanın psikolojik olarak kabul görme arzusu arasındaki güçlü ilişkiyi keşfedeceğiz.
Onaylanma Arzusu Nedir?
İnsan sosyal bir varlıktır. Başkaları tarafından kabul edilmek, sevilmek ve takdir edilmek temel psikolojik ihtiyaçlardan biridir. Psikolog Abraham Maslow, ihtiyaçlar hiyerarşisinde “aidiyet ve sevgi” ihtiyacının ardından saygı ve takdir ihtiyacını yerleştirir. Bu, bireyin özgüveni kadar, toplum içindeki statüsü için de önemlidir.
Sosyal medyada aldığımız beğeniler, yorumlar ve takipçi sayıları da bu takdir ihtiyacını dijital ortamda karşılar.
Sosyal Medya: Yeni Nesil Ayna
Sosyal medya platformları, bireylerin kendilerini başkalarına sunma biçimini dönüştürdü. Artık ne yediğimiz, nereye gittiğimiz, nasıl giyindiğimiz kadar, bunların nasıl sunulduğu da önemli. Filtreler, düzenlemeler ve pozlar, gerçekliğin estetik bir versiyonunu yansıtır.
Bu noktada ortaya çıkan temel soru şudur:
Gerçek benliğimizi mi gösteriyoruz, yoksa onay alacak bir versiyonumuzu mu yaratıyoruz?
Beğeni Sayısı Neden Bu Kadar Önemli?
Beğeni almak, beyin kimyamızı doğrudan etkiler. Dopamin adı verilen nörotransmitter, ödül ve haz hissiyle ilişkilidir. Beğeni aldığımızda beynimiz dopamin salgılar ve bu durum bizi tekrar paylaşım yapmaya teşvik eder. Bu döngü, zamanla bağımlılık benzeri bir alışkanlık oluşturabilir.
Bu yüzden bazı insanlar:
Beğeni az olduğunda paylaşımlarını silebilir,
Daha fazla etkileşim için zamanlama, içerik ya da görsel stratejileri geliştirebilir,
Gerçek yaşamda değersiz hissedebilir.
Onaylanma Arzusunun Tehlikeleri
1. Benlik Algısının Zedelenmesi
Sosyal medya, başkalarının “en iyi versiyonlarını” gösterdiği bir vitrindir. Bu da kıyaslama kültürünü körükler. “Ben neden onun kadar beğeni alamıyorum?” gibi düşünceler öz saygıyı zedeler.
2. Dış Onaya Bağımlılık
Kendi değerimizi başkalarının tepkilerine göre değerlendirmek, bizi dış onaya bağımlı hale getirir. Bu da iç motivasyonun azalmasına, özgüvenin dış kaynaklara bağlanmasına yol açar.
3. Sahte Kimlikler ve Maskeler
Bazı bireyler, sosyal medyada onay görmek için kendilerini olduklarından farklı göstermeye başlar. Bu da içsel çatışma ve kimlik karmaşası yaratabilir.
Peki Herkes Etkileniyor mu?
Hayır. Onaylanma arzusu evrensel olsa da, herkesin etkilenme derecesi farklıdır. Bu faktörler etkili olabilir:
Kişilik Özellikleri: Özsaygısı düşük bireyler daha fazla dış onaya ihtiyaç duyar.
Yaş: Genç bireyler, özellikle ergenlik döneminde sosyal kabul ihtiyacına daha duyarlıdır.
Kullanım Süresi: Uzun süreli ve sık kullanım, onaylanma ihtiyacını artırabilir.
Algılanan Popülerlik: Sosyal çevresinde popülerlik baskısı yaşayan bireylerde daha fazla görülür.
Sağlıklı Sosyal Medya Kullanımı İçin Öneriler
1. Beğeni Sayısına Değil, İçeriğe Odaklanın
Sizi yansıtan, anlamlı içerikler paylaşmak uzun vadede daha doyurucudur.
2. Dijital Detoks Yapın
Zaman zaman sosyal medyadan uzaklaşmak, zihinsel sağlığı güçlendirir ve farkındalığı artırır.
3. Gerçek Bağlantılara Yatırım Yapın
Yüz yüze ilişkiler, dijital onaydan çok daha doyurucudur. Sosyal medyada değil, hayatın içinde var olmaya çalışın.
4. Kendinizi Kıyaslamaktan Kaçının
Unutmayın, insanlar sosyal medyada sadece “göstermek istediklerini” paylaşır. Gerçek hayat o kadar kusursuz değildir.
5. Farkındalık Geliştirin
Sosyal medyada gezinirken ne hissettiğinizi fark edin. Eğer bir paylaşım sizi değersiz hissettiriyorsa, durup nedenini sorgulayın.
Sonuç: Onay Arayışından Öz-Değere
Sosyal medya, doğru kullanıldığında insanları birleştiren, ilham veren ve eğlendiren güçlü bir araçtır. Ancak onaylanma arzusunun sınırlarını aşması, psikolojik dengemizi bozabilir.
Gerçek değer, başkalarının “beğen” butonunda değil, kendimizi nasıl gördüğümüzde yatar. Kendinize şunu sorun:
“Bugün bir şey paylaşmasam da kendimi değerli hissediyor muyum?”
Uzman Klinik Psikolog Mehmet Berkay Ülker
