Şizofreni Nedir?
Şizofreni Ne Demektir?
Şizofreni, bireylerin gerçekliği anormal olarak yorumladıkları ve gerçek ile gerçek dışını birbirinden ayıramadıkları zihinsel bozukluğa verilen isimdir.
Şizofreni, halüsinasyonlar, sanrılar, günlük işleyişi bozan son derece düzensiz düşünme ve davranışların kombinasyonlarından meydana gelebilir ve bireyi bütünüyle etkileyebilir.
Şizofrenik bireyler için erken başlayan tedavi, semptomların ciddi komplikasyonlar gelişmeden kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir ve kişinin uzun vadede hayat kalitesini iyileştirecek adımların atılmasını mümkün kılabilir.
Şizofreni Belirtileri Nelerdir?
Sanrılar ve Halüsinasyon:
Gerçekte var olmayan olguların kesin olarak var olduğuna dair güçlü bir inanışa sahip olabilirler. Buna örnek olarak kişiler zarar görecekleri veya öldürüleceklerini düşünebilir, belirli hareketlerin bizzat kendilerine yönelik yapıldığını sanabilir, çok özel bir kabiliyetleri olduğuna, ünlü olduklarına veya belirli bir kişinin kendilerine aşık olduğunu düşünebilirler. Sanrılara benzer şekilde bireyler gerçekte var olmayan görüntüler görebilir, sesler duyabilir, duyular hissedebilir. En sık görülen halüsinasyon şekli, olmayan seslerin duyulmasıdır.
Konuşmada Organizasyon Bozukluğu:
Düşüncede ve konuşmada organizasyon olmaması veya düzensizlik olması sık görülen belirtiler arasındadır. İletişim büyük ölçüde sekteye uğrar; sorulan sorulara anlamsız, alakasız veya detay yönünden zayıf cevaplar verilebilir. Bunun dışında kişiler cevap verirken anlamsız kelimelerden oluşan cevaplarda bulunabilir.
Davranış Bozukluğu:
Şizofreni tanılı bireylerin anormal davranış kalıpları olabilir. Kişiler tamamen çocukça davranabilir, aşırı tepkilerde bulunabilir. Bu gibi davranışların belirli bir hedefi olmadığından bireyler söylenen komutları yerine getirmekte zorluk yaşar. Kişiler söylenenlere direnç gösterebilir, anormal veya uygunsuz pozisyonlarda durabilir veya işlevi olmayan hareketler yapabilir. Bazı vakalarda kişiler tamamen hareketsiz kalmaya da meyledebilir.
Negatif Belirtiler:
Toplumdan uzaklaşma hatta bilerek insanlardan kaçma, olaylara karşı duyarsız olma hali, güçsüzlük, duygu eksikliği yaşanması ve bazen de duygusuz olma durumu, yaşama karşı zevk duyamama ve mutlu olamama, dış görünüşe önem vermeme ve bakımsızlık, konuşmada bozukluk yaşanması gibi normal hareketlerde de azalma şeklinde görülen belirtilerdir.
– Uyumada zorluk yaşanması,
– Kişilerin konsantrasyon eksikliklerinin bulunması,
– Sosyal ortamlarda uygun görülmeyen davranışların sergilenmesi,
– Alışıldık olmayan şekilde düşünme ve bu düşünce şekline göre konuşma, yazma durumu,
– Gerçekte olmayan şeyleri duyduğunu veya gördüğünü söyleme,
– Sürekli birilerinin kişiyi takip ettiğinin düşünülmesi,
– Mesleki veya sosyal konulardaki işlevselliğin kaybedilmesi sonucunda bu alanlardaki başarının düşmesi,
– Kişilikte değişimler görülmesi,
– Çevresinde gelişen önemli veya önemsiz her türlü olaya karşı kayıtsız kalma durumu,
– Hezeyanlar,
– Halüsinasyonlar (Sanrılar),
– Davranışlarda aşırıya kaçan veya normalden az olacak şekilde bazı değişikliklerin gerçekleşmesi olarak sayılabilir.
Her bireyde bu belirtilerin tamamı görülmeyebilir. Hezeyanlar ve halüsinasyonlar kişilerin çoğunda görülen belirtilerdir. Bazı kişilerde farklı belirtiler ön plana çıkarken bazılarında daha farklı belirtiler öne çıkabilir.
Şizofreni’nin Nedeni Nedir?
– Beyinde bulunan ve önemli işlevleri bulunan bazı kimyasalların çalışma sistemlerinde bozukluklar görülmesi,
– Genetik yatkınlığın bulunması,
– Kişinin bazı virüslere maruz kalması,
– Doğum öncesinde annenin yetersiz veya sağlıksız beslenmesi,
– Doğum sırasında asfiksi denilen bebeğin oksijensiz kalması durumu,
– Vücudun otoimmün hastalık geliştirmesi yani kendi dokularına karşı da bağışıklık yanıtı oluşturarak savaşması,
– Gençlik dönemlerinde kişinin bilinçsiz şekilde psikoaktif veya psikotropik sınıfta bulunan ilaçları kullanması,
– Uyuşturucu kullanımı,
– Kişinin yaşamında kayıp, istismar, yas veya maddi sıkıntılar gibi travmatik olaylar yaşaması gibi faktörler neden olabilir ancak bu faktörlerin hiçbiri kendi başına şizofreni oluşmasında bir etken değildir. Bu etkenlerin bazıları şizofreni görülmesini tetikleyici niteliktedir.
Çok nedenli bir rahatsızlık olarak düşünülen şizofreninin bazı genetik faktörlerle ilişkili olduğu gösterilmiştir. Ailede, özellikle birinci derece yakınlarda, şizofreni veya benzeri psikiyatrik rahatsızlıkları olan kişilerde şizofreni gelişme riski topluma göre yüksektir.
– Ebeveynlerden birinde şizofreni varsa: %12
– Ebeveynlerin her ikisinde de şizofreni varsa: %40
– İkiz olmayan kardeşlerde: %8
– Çift yumurta ikizlerinde: %12
– Tek yumurta ikizlerinde: %47
Özellikle bazı ailelerde şizofrenik bireyler yoğunlaşmaktadır. Bunun yanı sıra bazı çevresel nedenler, annenin gebeliği sırasında geçirdiği bazı enfeksiyon hastalıkları gibi faktörler şizofreninin sebepleri arasındadır. Kişilerin yarısında şizofreni bağlayıcı bir neden gösterilemezken diğer yarısında psikososyal faktörlerin etkili olduğu düşünülmektedir. Bununla birlikte beyin gelişimi ve yapısı ile bağlantılı olduğuna dair çeşitli teoriler öne sürülmektedir.
Şizofreni Teşhisi Nasıl Konur?
Teşhisin uygun şekilde konulması, doğru tedavinin verilebilmesi adına son derece önemlidir. Bununla birlikte, kişilerin klinik belirtileri vakadan vakaya değişkenlik gösterebildiği gibi belirtilerin şiddeti, başlangıç zamanı ve süresi de farklılık arz edebilir. Bu ise benzer klinik özelliklere sahip bireylerin karıştırılmasına ve tanının kesinleştirilememesine neden olabilir.
Tanı sürecinde karışıklıkların önüne geçebilmek adına uzmanlar, çalışmalarla belirlenen belirli kılavuzları kullanarak kişilerin klinik durumunu detaylı şekilde analiz eder ve kriterlere uygun şekilde tanıyı kesinleştirir.
Şizofreni Nasıl Tedavi Edilir?
Şizofreni nedeni kişiden kişiye farklılık gösterdiği için ve tam olarak da bilinmediği için tedavi yöntemleri genelde belirtileri en aza indirmeyi hedefleyerek yapılır. Bu tedavi yöntemleri uygulandıktan sonra şizofreninin kişinin hayatını olumsuz şekilde etkilememesi istenir.
Şizofreni tedavisinde hem ilaç ile tedavi hem de psikolojik destek içeren tedaviler birlikte bulunur. Delüzyon, halüsinasyon gibi pozitif belirtiler sınıfında bulunan belirtilerin tedavisi için ilaç tedavisi uygun görülürken olaylara karşı duyarsızlaşma, toplumdan uzaklaşma gibi negatif belirtiler psikoterapiler yardımıyla tedavi edilir.
İlaç tedavisi genellikle pozitif belirtilerin giderilmesinde kullanılan bir tedavi yöntemidir ancak bu tedaviye ek olarak kişinin mutlaka psikoterapi tedavisi alması da gereklidir. Psikoterapi tedavisi ise kişilerin günlük aktivitelerini gerçekleştirebilmelerini ve hayatlarına normal seyrinde devam edebilmelerini, bu kişilerin toplum içinde tekrar varlık gösterebilmelerini ve kişilerle olan iletişimlerine devam edebilmelerini hedefler.
