Otizm Spektrum Bozukluğu Nedir?
Otizm Spektrum Bozukluğu Ne Demektir?
Otizm spektrum bozukluğu, doğuştan gelen ya da yaşamın ilk yıllarında ortaya çıkan bir nöro-gelişimsel farklılıktır. Otizmin, beynin yapısını ya da işleyişini etkileyen bazı sinir sistemi sorunlarından kaynaklandığı düşünülmektedir.
Otizm Spektrum Bozukluğunun Nedeni Nedir?
Otizm spektrum bozukluğunun genetik temelli olduğuna ilişkin bulgular vardır. Çevresel faktörlerin de otizme yol açabildiğine ilişkin görüşler belirtilmiştir. Hem genetik temellerin hem de çevresel faktörlerin etkileri üzerine çok sayıda araştırmalar mevcuttur.
Otizmin çocuk yetiştirme özellikleriyle ya da ailenin ekonomik koşullarıyla hiçbir ilişkisi yoktur; bu nedenle otizm spektrum bozukluğuna her çeşit toplumda, farklı coğrafyalarda, ırkta ve ailede rastlanmaktadır.
Otizm Spektrum Bozukluğunun Belirtileri Nedir?
– Göz teması kurmama, kısa süreli kurma
– İsmi ile seslenildiği zaman bakmama
– Jest ve mimikleri uygunsuz kullanma
– Kendi halinde, kendi dünyasında görünme
– Yaşıtlarına ilgisizlik, uygun akran ilişkisi geliştirememe
– İnsanların yüzlerinden ziyade nesneler ve ayrıntılar ile ilgilenme
– Duygusal karşılık verememe
– Taklit veya ¨mış gibi yapma¨ şeklindeki oyunları oynamakta zorlanma
– Duygularını ve ilgilerini kendiliğinden paylaşmama
Sınırlı ve Yineleyici Davranış Örüntüleri ve İlgiler:
– Basmakalıp davranışlar (sallanma, kollarını çırpma gibi)
– Dönen cisimlere aşırı ilgi
– Oyuncaklar ile amaç dışı oynama,
– Tekrarlayıcı, kendine özgü, tekdüze konuşma
– Aynıcılıkta ısrarcılık
– Kısıtlı ve olağan dışı ilgi alanları
– Törensel davranışlar
– Bazı duyulara (koklama, işitme, dokunma gibi) aşırı duyarlılık veya duyarsızlık
Otizm Spektrum Bozukluğunun Çeşitleri Nelerdir?
Rett Bozukluğu: Genetik nedenlere bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Sendrom, 6-12. aylarda normal gelişim sonrasında, var olan motor ve iletişim becerilerinde ani kayıplar olması ile tanımlanır. Rett sendromu genellikle zihinsel engel ile birlikte ortaya çıkar.
Çocukluk Dezintegratif Bozukluğu (ÇDB): İletişim, sosyal etkileşim, ilgiler ve etkinliklerdeki sınırlılıklar açısından otizme benzeyen, 2 yıl normal gelişimden sonra ortaya çıkan bir bozukluktur. 2 yaştan sonra, önceden kazanılmış tuvalet kontrolü, uyumsal davranışlar, motor ve iletişim becerileri ile oyun becerileri kaybolur. Otizmde temel yetersizlik sosyal etkileşim alanında iken Çocukluk Dezintegratif Bozukluğunda iletişim alanındadır. Bu bozukluk, çocuğun gelişimini otizmden daha ağır düzeyde etkiler.
Asperger Bozukluğu: Otizmden daha geç yaşta, genellikle 3-5 yaştan sonra ortaya çıkar. Sosyal özellikler ve sınırlı ilgiler açısından otizme benzer; ancak asperger sendromlu bireylerde konuşmada gecikme gözlenmez; iletişim, öz bakım ve zihinsel becerilerde de yetersizlik yoktur. Bazı bireylerin çok geniş sözcük dağarcıkları vardır ve ilgilendikleri bir konuda çok uzun zaman konuşabilirler ancak, sözel olmayan iletişim becerilerinde yetersizlik görülür, sözel olmayan mesajları anlama ve kullanmada güçlük çekerler.
Atipik Otizm: Atipik otizm için net ve açık ölçütler yoktur ancak Asperger Sendromu ve Atipik Otizm tanısı konan çocukların güçlükleri benzerdir. Her iki grubun güçlükleri otizmli çocuklardan daha hafif düzeydedir.
Otizm Spektrum Bozukluğu Tanısı Nasıl Konur?
Tanı uzmanlar tarafından; çocuğun gözlenmesi, gelişim testleri yapılması ve anne-babalara çocuğun gelişimi hakkında sorular sorulmasıyla konur. Otizmin tanısı 12 aylıktan itibaren konabilir. Erken yaşta tanı konması, bir an önce eğitimin başlaması açısından önemlidir.
Erken Teşhisin Önemi
Erken tanı ve doğru bir eğitim yöntemi ile yoğun olarak eğitim alan çocukların yaklaşık yüzde ellisinde otizmin belirtileri kontrol altına alınabilmekte, gelişim sağlanabilmekte, büyük ilerleme kaydedilmekte ve hatta bazı otizmli çocukların ergenlik yaşına geldiklerinde diğer arkadaşlarından farkı kalmayabilmektedir.
Otizm Spektrum Bozukluğu Tedavisi Nasıldır?
Otizmin bilinen bir tedavisi olmadığı için, klinisyenler bireyin işlev düzeyi ve problemli alanlarına uygun müdahale ve tedavi programları geliştirirler. Çocuğun ve ailenin baş etmelerine aktif katkıda bulunurlar. Temel yaklaşım eğitsel yaklaşımlardır. Bu eğitsel yaklaşımlar sosyal-iletişimsel alanda gelişmeyi, istenmeyen davranışları azaltmayı, yeni beceriler kazandırmayı hedefler.
Otizm Spektrum Bozukluğunda temel belirtileri iyileştiren ilaçlar; sinirlilik, öfke, uykusuzluk, davranış sorunları, tekrarlayan hareketler, tik, sosyal etkileşim, kaygı, korku, moralsizlik, takıntı, hiperaktivite ve dikkat sorunlarında yararlı olmaktadır.
Otizm Spektrum Bozukluğunun Tedavi Süreci Nasıldır?
Tedavi öncesi zeka seviyesi, erken yaşta tedaviye başlanması, tedavinin miktarı-tedaviye devam edilme süresi, aile özellikleri, sosyal kaçınma tedaviye yanıtta önemli belirleyiciler olarak tanımlanmıştır. Normal zekalı otizmi olan bireylerin beşte birinin kendi başına yaşadığı ve %40’a yakınının üniversiteyi bitirebildiği belirtilmiştir.
