Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu Nedir?
Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu Ne Demektir?
Çoğul kişilik olarak da bilinir. Bir kişide birden fazla kişilik/kimlik halinin olması demektir. Normalde bütüncül ve tekil yapıda olan zihnimiz, bölünerek parçalı ve çoğul hale gelir. Zihnin bölünmesine bağlı olarak bilinç, kendilik algısı ve hafızanın bütünlüğü kaybolur.
Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu tek bir tip olmayıp, oldukça hafiften oldukça ağıra kadar farklı formları vardır.
Oldukça Hafif Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu:
Oldukça hafif vakalarda kişide çocukluktan itibaren kendisiyle konuşan iki iç ses vardır. Kişi kendisine bir sesin iyi şeyler söylediğini, diğer sesin ise olumsuz şeyler söylediğini algılar. Bu iç sesler kendileri bedeni kontrol etmezler, kişinin zihninde yaşayan bir danışman gibi davranırlar. Bu durumu yaşayan kişiler, bu iç seslerin herkeste olduğunu düşünme eğilimindedir.
Hafif Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu:
Hafif vakalarda alter kimlikler (zihnin bütününden ayrışmış zihin organizasyonları) sadece danışman gibi konuşmazlar, aynı zamanda bedeni kontrol ederek kendi düşünme, duygu ve davranış şeklini gündelik hayata yansıtırlar. Fakat bu etkiler sınırlıdır. Bölünme sayısı azdır. Kimlikler birbirinden fazla farklı değildir. Travmatik yaşantı ise genelde cinsel değil, aile içindeki sorunlardır.
Orta Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu:
Orta ağırlıktaki vakalarda içeride birden fazla kimlik / kişilik halleri vardır. Kişinin zihni ve davranışları sürekli alter kişiliklerin etkisi altındadır.
Ağır Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu:
Ağır vakalarda ise, alter kişilikler arası etkileşim ve alterlerin bedeni kontrol etmesi kişinin hayatını önemli oranda olumsuz etkiler. Alter sistemi karmaşıktır. Çocuklukta çoğul ve daha ağır travmatik yaşantılar vardır.
Oldukça Ağır Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu:
Oldukça ağır Dissosiyatif Kimlik Bozukluğunda ise, alter kişilikler bedeni kontrol ettiğinde kişi o dönemde ne olup bittiğini hatırlamaz. Her kimlik diğerlerinden farklı olarak, kendi bildiği şekilde davranır.
Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Bu bozuklukta belirtiler üç alanda kümeleşir. Bunlar;
Birinci küme belirtiler, zihin içinde iç ses/diyalog duymak, hatırlanmayan zaman aralıkları ile duygu ve davranışlarımızdaki hızlı değişimler şeklindedir. Bu bozukluğa sahip kişiler zihinlerinde kendileri ile konuşan sesler duyarlar. Bu sesler dışarıdan kulağa gelen sesler şeklinde olmayıp, bir iç diyalog/iletişim şeklindedir.
Normalde insanlar zihin içinde diyalog şeklinde iç konuşmalar yaşamazlar. Meseleleri muhakeme ederler, farklı olasılık ve senaryoları düşünürler. Bu muhakeme hali tamamen normaldir. İç ses, bir meseleyi düşünürken kendimize ait düşünme ve muhakemeden farklıdır. İki ayrı kişinin karşılıklı diyaloğu gibidir. Genellikle de yıllardır vardır ve tüm gün boyunca devam eder.
İkinci küme belirtiler, hafıza ile ilişkilidir. Bu rahatsızlığı yaşayan kişilerde gün içinde dalıp gitmeler, hatırlanmayan zaman aralıkları ve aşırı hayal kurmalar sık görülür. Aynı zamanda hayat öyküsünü 5-6’lı yaşlardan bugüne kadar kesintisiz hatırlamada bariz zorluklar vardır. Belirli yıllar sanki film şeridinden kopmuştur.
Üçüncü küme belirtiler, duygu ve davranışlardaki ani ve hızlı değişimler ile ilgilidir. Bu bozuklukta zihnin bölünmesi ile oluşmuş ayrı bir benlik kazanmış zihin organizasyonlarına alter denir. Her bir alter ayrı bir kişilik / kimlik demektir. Alter kişilikler yaş, cinsiyet, yetenek, duygular ve davranışlar açısından birbirlerinden farklı olabilir.
Bu alterlerden hangisi ön plana çıkarsa, kişinin davranışları bu alterin özellikleri ile uyumlu hale gelir. Örneğin öfkeli bir alter kişilik ön plana çıktığında, kişi aşırı bir öfke davranışında bulunabilir. Kişi o sırada bu öfkeyi sanki kendisi değilde bir başka kişi yapıyormuş gibi hisseder. Çocuk kişilik (alter) devreye girdiğinde, bir çocuk gibi davranabilir. Bedeni kadın olan bir kişi, kendini erkek olarak algılayan bir alterin kontrolünde erkek gibi davranabilir. Kişilikler arasında sık değişimler olduğunda, kişi bir anı diğerine uymayan, sürekli değişen bir hale gelebilir. Bu sık değişimler başkaları tarafından tutarsızlık olarak değerlendirilebilir.
Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu Nedenleri Nelerdir?
Dissosiyatif kimlik bozukluğunun ana nedeni 11-12 yaştan önce yaşanan stresli / travmatik yaşantılardır. Bu zorlayıcı yaşantılar; anne baba arasındaki sürekli geçimsizlik, hastanede yatmayı gerektiren bedensel hastalık gibi görece hafif durumlardan; sürekli dayak yeme, aşırı eleştirilme veya cinsel tacize uğrama gibi daha ağır durumlara kadar gidebilir.
Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir?
Dissosiyatif kimlik bozukluğunun temel tedavisi psikoterapidir. Tek başına ilaç tedavisi ile tam bir fayda elde edilemez. Bozuklukta, psikoterapi ile fayda sağlanabilir. Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu, tedaviye en iyi yanıt veren bozukluklardan biridir.
