C Kümesi Kişilik Bozuklukları Nelerdir?
C Kümesi Kişilik Bozuklukları genellikle sürekli olarak korku ve endişeli bir ruh haliyle karakterize edilir. Çekingen Kişilik Bozukluğu, Bağımlı Kişilik Bozukluğu ve Obsesif-Kompulsif Kişilik Bozukluğu bu grupta yer almaktadır.
Çekingen Kişilik Bozukluğu
- Eleştiri veya reddedilme korkusu
- Yetersiz olduğunu düşünme
- Onaylanmama, utanma veya alay edilme korkusu
- Yabancılarla tanışmaktan korkma
- Kişisel ilişkilerde aşırı utangaçlık
- Kişilerarası temas gerektiren iş faaliyetlerinden kaçınma
- Çekici olmadığını hissetme
Bağımlı Kişilik Bozukluğu
- Başkalarına aşırı bağımlılık
- Yakın bir ilişki bittiğinde hemen akabinde yeni bir ilişkiye başlamak
- Projeler başlatmak veya yapmakta zorluk çekmek
- Başkalarına karşı itaatkâr davranışlar
- Yalnız kaldığında kendi bakımını sağlayamama
- Kendisine güvenmek zorunda kalmaktan aşırı korkma
- Özgüven eksikliği
Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu
- Detaylar, düzen ve kurallarla meşgul olma
- Aşırı mükemmeliyetçilik
- İnsanların, görevlerin ve durumların kontrolünü elde tutma isteği
- Sert ve inatçı bir ruh hali
- Bir projeyi bitirememe duygusu
- Kırık veya değersiz nesneleri atamama (eşya biriktirme)
- İşe ya da projeye olan aşırı bağlılık nedeniyle arkadaşları ihmal etme
- Ahlak, etik veya değerler konusunda esnek davranış sergileyememe
- Para harcama üzerinde yanlış kontrol
Tanı Yöntemleri:
Kişilik stilleri ile kişilik bozuklukları arasındaki farkı anlamak oldukça önemlidir. Utangaç olan veya tek başına vakit geçirmeyi seven birine, Şizoid Kişilik Bozukluğu tanısı konulamaz. Kişilik stili ile kişilik bozukluğu arasındaki fark genellikle, aşağıdakiler de dahil olmak üzere belirli alanlarda kişinin kişilik fonksiyonunun değerlendirilmesiyle belirlenebilir:
- İkili ilişkilerindeki tutumu
- Kimliğinden haberdar olma
- Gerçeklik bilinci
- Davranış ve dürtü kontrolü
- Duygusal davranışları
Kişilik bozukluğuna sahip kişilerdeki semptomlar tek tek araştırılır. Doktor tarafından hastanın öyküsü alınır ve fizik muayenesi gerçekleştirerek değerlendirmeye başlanır. Kişilik bozukluklarını teşhis etmek için özellikle yapılan bir laboratuvar testi bulunmamaktadır.
Fakat doktor tarafından şüphelenilen fiziki bir durum mevcutsa yüksek görüntüleme cihazlarından MR, Bilgisayarlı tomografi, kan, alkol veya uyuşturucu testi gibi çeşitli testler istenilebilir.
Hastada görülen semptomlar için fiziksel bir sebep bulamazsa, doktor tarafından kişi bir psikiyatriste veya psikoloğa yönlendirilebilir. Zihinsel problemlerin erken teşhis edilmesi ve tedaviye erken başlanması bozukluğun seyri açısından oldukça önemlidir.
Her kişilik bozukluğunun kendine özgü tanısal kriterleri vardır. Genellikle kişilik bozukluğunun teşhisinde, en az diğer iki semptomun da görülmesi gereklidir. Bunlar;
- İnsanları ve olayları algılayış, yorumlama şekli
- Dürtülerin kontrolü
- İnsanlara veya ilişkilere yaklaşım şekli
- Duygusal tepkilerin uygunluğu gibi.
Kişilik Bozukluğuna Neden Olan Etkenler Nelerdir?
Kişilik bozuklukları altyapılarında birbirinden farklı nedenler bulundurmaktadır. Bu nedenlerden bazıları şunlardır:
- Çocukluk döneminde yaşanan psikolojik travmalar, şiddet görme veya yanlış yönlendirilmeler,
- Çocukluk döneminde dış dünya ile sağlıklı iletişim kurulamaması ve dış dünyadan soyutlanmış olma,
- Ağır ruhsal bunalımlar,
- Çocuğun aile bireylerinin diğer insanlar ve çevre ile olan etkileşimi,
- Olumsuz örnek teşkil eden insanların çocuğun çevresinde yer alması,
- Çocuğun dünyaya geldiği ve büyüyüp geliştiği çevre,
- Çok sevilen ve değer verilen bir kişinin ölümü,
- Beyin yapısı ve işleyişinde meydana gelen farklılıklar,
- Genetik yatkınlık hali,
- Herhangi bir nedene bağlı olarak oluşmuş fiziksel eksiklikler,
- Küçük yaşta yaşanan cinsel istismar durumları kişilikte bozulmalara neden olan en etkili durumlardandır.
Bu durumlar özellikle yaşça küçük çocukların zihinlerinde derin yaralar açmakta ve kişilik eğilimlerinin değişmesine sebep olmaktadır. Kişilik bozuklukları hakkında yapılan tüm araştırmalarda kökenlerini çocukluktan aldığı görülmekte olduğundan ebeveynler son derece dikkatli davranmalıdır. Çocukların gelişimi esnasında onlara sağlıklı ve mutlu bir ortam sağlanmalıdır. Yaşanacak olumsuz durumlarda çocuklar bu ortamlardan uzak tutulmalıdır.
Genetik bir yatkınlık durumu söz konusu ise sürekli olarak doktor kontrollerine gidilmelidir. Kişilik bozukluğu insanların tüm yaşantısını olumsuz etkilediğinden dolayı bu konuda son derece dikkatli ve özenli olmak gerekmektedir. Kişilik bozuklukları her ne kadar çocukluk ve ergenlik döneminde sıklıkla görülse de ilerleyen yaşlarda da bu durum ortaya çıkabilmektedir.
Kişilik Bozuklukları Nasıl Tedavi Edilir?
Tedavi kişilik bozukluğunun türüne bağlı olarak değişebilir ancak psikoterapi (danışmanlık) tedavinin ana unsurudur. Bazı durumlarda, ortaya çıkabilecek atakları tedavi etmek için ilaç kullanılabilir. Kullanılabilecek ilaçlar arasında antidepresanlar, anti-psikotikler, anksiyolitikler, dengeleyici ve atakları önleyici ilaçlar bulunmaktadır.
Psikoterapi tedavisinde, hatalı düşünce kalıplarının değerlendirilmesi, yeni düşünce ve davranış kalıplarının öğrenilmesi amaçlanmaktadır. Terapi aynı zamanda başa çıkma ve kişiler arasındaki ilişki becerilerini geliştirmeyi amaçlamaktadır.
