Biriktiricilik Bozukluğu Nedir?
Biriktiricilik Bozukluğu Ne Demektir?
Biriktiricilik bozukluğu diğer adıyla istifleme bozukluğu, önemli bir zihinsel bir bozukluktur. Gazeteler, eski giysiler, çantalar, kitaplar ve evrak işleri en sık biriktirilen öğeler arasında bulunmaktadır. Biriktiricilik bozukluğu olan kişiler, eşyaların atılmasındaki zorluklarını eşyaların algılanan kullanışlılığına veya estetik değerine, eşyalara güçlü bir duygusal bağlılığa, israf yaratmaktan kaçınma arzusuna veya bu faktörlerin bir karışımına bağlamaktadır.
Bu davranışlar, aktif yaşam alanlarını karıştıran, amaçlanan kullanım alanlarını büyük ölçüde tehlikeye atan ve kendisi için güvenli bir ortam sağlamak da dahil olmak üzere, sosyal, mesleki veya diğer önemli işleyiş alanlarında klinik olarak önemli sıkıntılara veya bozulmaya neden olan düzensiz eşya birikimiyle sonuçlanmaktadır.
Biriktiricilik bozukluğu olan kişiler yataklarında uyuyamayabilir, oturma odasında oturamayabilir veya mutfağında yemek yapamayabilirler. Bazı durumlarda, dağınıklık aktif yaşam alanlarının ötesine yayılmakta ve araçlar, ön ve arka bahçeler, işyeri ve akrabaların evleri gibi diğer alanların kullanımına müdahale etmektedir. Ciddi durumlarda, istifleme yangın, düşme ve yetersiz temizlik gibi bir dizi sağlık riski de oluşturabilmektedir.
Biriktiricilik Bozukluğunun Belirtileri Nelerdir?
– Gerçek değerine bakılmaksızın sahip olunanları elden çıkarmada sürekli zorlanmak.
– Sahip olunanlara karşı ileri düzeyde bağlılık; başkaları tarafından dokunulmasına ya da ödünç alınmasına karşı tepki geliştirme.
– Evin çeşitli alanlarının, örneğin; dolapların, masa üstünün, lavaboların içinin eşyalarla dolması ve hatta eşyaların kapı önü, merdivenler, bahçe gibi yerlere taşması.
– Yaşam alanlarını tıka basa doldurarak, kullanım amacından uzaklaştırmak. Örneğin, mutfakta eşya yığınlarından dolayı yemek yapamama veya küvetin içindeki eşyalardan dolayı banyo yapmada zorlanma.
– Yığınla gazete, dergi veya e-posta istiflemek.
– Çöpü ancak ağzına kadar dolunca atmak.
– Lüzumsuz eşyaları toplamak; örneğin lokantadan kürdan, peçete, ambalaj almak.
– Günlük yapılması gereken işleri planlamakta, karar almakta zorlanmak ve işleri sürekli ertelemek.
– Eşyaları atmak ya da düzenlemek yerine, bir yığından öteki yığına taşımak ve böylece de önem taşıyan eşyaları bu yığının içinde kaybetmek.
– Utanç ve mahcubiyet duygularını yoğun biçimde hissetmek.
– Az sayıda bulunan ya da hiç olmayan sosyal etkileşim.
– Evin içinde boş kalan her alanı eşya yığınlarıyla doldurmak.
– Yaşam alanlarında yığınların olmamasının, genellikle diğer kişilerin (aile bireyleri, yakın arkadaşlar, temizlik personeli vb.) yardımıyla sağlanabilmesi.
Biriktiricilik Bozukluğunun Nedenleri ve Etkileyen Faktörler Nelerdir?
Bu bozukluğa neden olabilecek durumlar şunlar olabilir:
Stres Verici Yaşam Olayları: Boşanma, bir yakının kaybı, evin tahliye edilmesi veya bir yangında eşyaların yitirilmesi.
Aile Öyküsü: Kişide biriktiricilik bozukluğunun görülme olasılığı, aile bireylerinde biriktiricilik bozukluğu öyküsünün bulunmasıyla ilişkilidir. Ancak bu, ailesinde biriktiricilik bozukluğu hikayesi bulunan her bireyin bu rahatsızlığı yaşayacağı anlamına gelmez.
Sosyal İzolasyon: Bazı kişilerin biriktiricilik bozukluğu nedeniyle sosyal çevresinden uzaklaştığı ve misafir ağırlamaktan kaçındığı durumlar oluşabilir. Bazı kişiler de yalnızlıkla başa çıkmak için eşyaları istifliyor olabilir.
Tıbbi Rahatsızlıklar: Depresyon, kaygı bozuklukları, travma sonrası stres bozukluğu, dikkat eksikliği/hiperaktivite, otizm spektrum bozukluğu ile bir arada gözükebilir. Bunun yanı sıra, aşırı kilo ve obezite, diyabet, felç, uyku apnesi, akciğer, kalp ve damar rahatsızlıkları gibi medikal problemlere de eşlik edebilir.
Biriktiricilik Bozukluğu Daha Çok Kimlerde Görülebilir?
Biriktiricilik bozukluğu ayrıca; Ağır depresyon, Bunama, Psikoz gibi diğer psikiyatrik hastalıklara da eşlik edebilir. Diğer yandan biriktiricilik bozukluğuna eşlik eden en sık durumlar ise;
– Major Depresif Bozukluk
– Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu
– Sosyal Fobi
– Yaygın Anksiyete Bozukluğu
– Dürtü Kontrol Bozukluğu
– Kıl ve Deri Yolma Bozuklukları
Biriktiricilik Bozukluğunun Tedavisi Nedir?
Biriktirme bozukluğunun tedavisinde motivasyonel teknikler, psiko-eğitim, istiflemeyle ilişkili bilişleri modifiye etmeye yönelik bilişsel teknikler, beceri geliştirme (kategorizasyon, organize etme ve karar verme konusunda), toplamama ve kurtulabilme durumuyla yüzleşme, yineleme önleme şeklinde basamaklı bir tedavi protokolü kullanılır.
Eşlik eden ek psikiyatrik rahatsızlıklara yönelik ilaç tedavileri uygulanabilir.
