B Kümesi Kişilik Bozuklukları Nelerdir?
Bu grupta yer alan bozukluklara dramatik bozukluk adı da verilmektedir. Dengesiz duygulara ve tutarsız davranışlara sebep olan bu kişilik bozukluğu, sık dürtüsel davranışlara neden olmaktadır. Antisosyal, borderline, histriyonik ve narsistik olmak üzere 4 çeşidi bulunmaktadır.
Antisosyal Kişilik Bozukluğu
Çocuklukta ya da ergenlik döneminin ilk yıllarında başlayan ve erişkinlik dönemine doğru süregiden bir örüntü vardır.
Antisosyal kişilik bozukluğu tanısı konabilmesi için kişi en az 18 yaşında olmalı ve 15 yaşından önce birtakım davranım bozukluğu belirtileri gösterdiğine dair öykü alınması gereklidir. Bu bağlamda sadece ergenlik dönemine sınırlı davranım bozukluklarını ömür boyu devam edecek antisosyal davranışlardan ayırt etmek gerekir.
Antisosyal Kişilik Bozukluğunun Yerleşik Düşünceleri:
- Kendime dikkat etmeliyim.
- Ancak güçlü ve kurnaz olanlar ayakta kalacaktır.
- Bir şeyi elde etmek için ne gerekiyorsa yaparım.
- Ben insanları ele geçirmezsem insanlar beni ele geçirir.
- Başka insanların çok büyük zayıflıkları var ve kandırılmayı hak ediyorlar.
- Başkalarının benim hakkımda ne düşündüğü beni hiç ilgilendirmez.
- Yakalanmadığım sürece her şeyi yapabilirim.
- İnsanlar acımasızdır bunun için onlar üstünde egemenlik kurmalı ve onları yenmeliyim.
Genel Görünüm:
- Dürtüsellerdir, planlı davranamazlar.
- Yalanlarının ve suçlarının farkındadırlar ancak pişmanlık duymazlar.
- Başkalarının ve kendilerinin güvenliğini umursamazlar.
- Bilişsel yetileri düzgün ve mantıklıdır ancak iç görü ve öngörüden yoksundurlar.
- Saldırgandırlar.
- İstedikleri yolunda giderse cana yakın, neşeli ancak engellendiklerinde gözleri döner. İlk tepkileri karşılarındakini alçaltmaya çalışmak ve onlar üzerinde egemenlik kurmaya kalkışmak olur.
- En ayırt edici özelliklerinden biri otoriteye ve kurallara karşı gelme eğilimleridir.
- Duygusal açıdan sığ ve yüzeyseldirler.
- Sadece kendilerine güvendikleri için başkalarına bağlılık duyguları yoktur.
- Kendilik değerleri, kendine güvenleri çoktur. İleri derecede sabit fikirlidirler.
- İşleri, aileleri konusunda aşırı derecede sorumsuzdurlar. Bundan rahatsızlık ya da vicdan azabı çekmezler.
- Engellenme eşikleri düşüktür. Olası zarar verici sonuçları görmeksizin doyum sağlayan bir serüvene atlayabilirler.
- Yetersiz kalma, aldatılma, küçük duruma düşürülme düşünceleri onları çok korkutur. Onlara göre insanlar bu konuda acımasızdırlar ve diğerleri “harekete geçmeden” kendilerinin onları yenmeleri gerektiğini düşünürler.
Histrionik Kişilik Bozukluğu
Genel Görünüm:
- Kullandıkları sözcükler, ifade ettikleri duygular, beden dilleri derin ya da gerçek olmaktan çok, sığ ve taklitmiş gibi görünür.
- Aşırı düzeyde başkalarını etkilemeye yönelik, sığ, abartılı, yapmacık konuşmalar vardır.
- İleri derecede telkine yatkındırlar. Özellikle otorite figürlerine ve diğer insanlara aşırı şekilde güvenirler. Boyun eğme eğilimi gösterirler.
- Özellikle cinsellik konusunda kaygısız ve çok bilmiş olmakla beraber ketlenmiş ve naifdirler.
- Duygulanımları sığdır, çok hızlı değişir. Duygulanımlarını aşırı biçimde sergilerler; bir rastlantı sonucu tanıştığı insanları hararetle kucaklama, ufacık olaylar için öfke ya da ağlama nöbetleri görülebilir.
- Kendilerini kendi özellikleri bağlamında değil başkalarıyla olan ilişkilerine göre, başkalarının üzerinde bıraktıkları izlenime göre tanımlarlar.
- Kabullenilmeyi bekledikleri kişilerin görüşlerine ve duygudurumlarına karşı ileri derecede duyarlıdırlar.
- Histrionikler yüzeysel davranma ve düşünme tutumlarını zora koşacak etkinliklerden, insanlardan uzak dururlar.
Histrionik Kişiliklerin Yerleşik Düşünceleri:
- Ben yetersizim, kendi yaşamımı kendi başıma çekip çeviremem.
- Değerli ve mutlu olmam için herkes benimle ilgilenmeli, beni sevmelidir.
- Bu isteklerimi elde etmenin yolu insanların gözünü kamaştırmak ya da onları eğlendirmektir.
- İnsanları eğlendirirsem zayıf yanlarımı görmezler.
- İlgi uyandıran, karşı konulmaz, arkadaş canlısı bir insanım.
Narsistik Kişilik Bozukluğu
Narsistik kişilik bozukluğunun başlıca özelliği genç erişkinlik döneminde başlayan ve değişik koşullar altında ortaya çıkan üstünlük duygusu, beğenilme gereksinimi ve empati yapamama örüntüsünün sürekli olmasıdır.
Genel Görünüm:
- Kendilerini üstün yetenekli, olağan dışı hakları ve ayrıcalıkları olan bir insan olarak görürler. Bu benlik algıları çok yerleşiktir. Sorgulamaya yanaşmazlar.
- Ne yaparsa yapsın mükemmel olduğu inancında olduğu için koşulsuz hayranlık, ilgi, şahsına özel davranışlar bekler. Bunların zaten hakkı olduğuna inanır. Örneğin özel bir psikoterapi beklentisi içinde olabilirler, ya da sıra beklemeye tahammül edemezler.
- Mantığa bürüme ya da çarpıtma yoluyla kendilik imgelerini yine kendileri korur. Bunu sağlamak için gerçeklikten koparak hayal güçlerini kullanırlar.
Narsistik Kişilik Bozukluğunun Yerleşik Düşünceleri:
- Ben çok özel ve yetenekli bir insanım. Beni ancak benim gibiler anlar.
- Üstün olduğum için ayrıcalıklar, saygı gösterilmesi, tanınmak, övülmek, hayran olunmak benim hakkımdır.
- Başkaları benim bu gereksinimlerimi karşılamalıdır. Bunları elde edememem onların suçu, cezalandırılmalılar.
- Başkaları hayranlığı ve sahip oldukları varlığı hak etmiyorlar.
- Başkalarına uygulanan kurallar beni bağlamaz.
Borderline (Sınırda) Kişilik Bozukluğu
Sınırda kişilik bozukluğu, genç erişkinlik döneminde başlayan ve değişik koşullar altında ortaya çıkan kişilerarası ilişkilerde, benlik algısında ve duygulanımda tutarsızlık ve belirgin dürtüselliğin olduğu sürekli örüntülerdir.
Borderline kişilik bozukluğu bireyin kendisi hakkında hissettiklerini, başkalarıyla kurduğu ilişkileri ve genel olarak nasıl davrandığını etkiler.
Borderline Kişilik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Borderline kişilik bozukluğunun yaygın belirti ve semptomları arasında öncelikle yoğun bir terk edilme korkusu bulunur. Birey gerçek ya da sadece kendi hayal dünyasında bulunan bir ayrılıktan ya da reddedilmekten kaçınmak için aşırı önlemler alma eğilimi gösterir. Birey ayrılma veya reddedilme korkusuna yanıt olarak intihara yönelik tehditler edebilir veya kendine zarar verebilecek davranışlar gösterebilir.
Bir başka kişiyi kısa bir süre için idealize etmek ve sonra aniden o kişinin bireyi yeterince umursamadığı veya kendisine karşı acımasız davrandığına inanmak gibi istikrarsızlıklar, yoğun ilişki kurma eğilimi, bireyin kendi öz kimlik ve öz imajında hedefleri ile değerlerinin hızla ve sürekli değişmesi, bireyin kendisini kötü ya da hiç var olmamış gibi görmesi de borderline kişilik bozukluğunun arasındadır.
Birey birkaç dakikadan birkaç saate kadar devam eden, strese bağlı paranoya ve gerçekle temasın kesildiği dönemler yaşayabilir ya da kumar oynamak, dikkatsiz araba kullanmak, güvenli olmayan cinsel ilişki, aşırı yemek yeme veya uyuşturucu kullanımı gibi dürtüsel ve riskli davranışlar ile aniden iyi bir işi bırakarak veya pozitif bir ilişkiyi sona erdirerek kendi başarısını sabote etme eğilimi gösterebilirler.
Bu davranışların yanı sıra birey birkaç saatten birkaç güne kadar devam edebilen ve yoğun mutluluk, sinirlilik, utanç veya endişe gibi duyguları içerebilen geniş ruh hali dalgalanmaları yaşayabilir. Bunların yanı sıra sürekli devam eden bir boşluk hissi yaşayabilirler.
Birey sık sık öfke kontrolünü yitirebilir, çevresine karşı alaycı ya da sert olabilir ve fiziksel kavgaya girmek gibi uygunsuz, yoğun öfke patlamaları yaşayabilir.
